බටුවන්ගල රාහුල හිමියන් විසින් රචිත "ගුම්" නවකතාව එක හුස්මට කියවා ඉවර කලෙමි. එයින් ලද ප්‍රහර්ශය විස්තර කිරීමට කිසිම හොඩියක අකුරු කිසිම භාෂාවක වචන මට ප්‍රමාණවත්නොවන්නේයයි කීම අතිශෝක්තියක් නොවනු ඇතැයි මම සිතමි. අතට ගන්නාවිට මාහට සිතුන සිතුවිලි අමුවෙන්ම ප්‍රකාශ කරනවා නම් මෙච්ච්ර චූටි පොතක් නවකතාවක් කියන්නෙ කොහොමද? මේකෙ කිසි වැඩක් නැතුව ඇති කික් එකක් නැතුව ඇති යන හැගීමයි. නමුත් පිටු 1000 කින් 2000 කින් කියන්න බැරි ගැඹුරු පණිවිඩයක් රාහුල හිමියන් විසින් මේ කෘතිය මගින් සමාජයට ඉදිරිපත් කර තිබේ.
මේ මා රාහුල හිමියන්ගේ කියවන පලමු කෘතියයි නමුත් ඒ පලමු කෘතියෙන්ම මාහට හැගී ගිය කරුණ නම් රාහුල හිමියන් උන්වහන්සේගේ කෘති මගින් සමාජ සෝදනයට ඉතාමත් හොදින් දායක වන වගයි. මාගේ මතය අනුව රාහුල හිමියන් තුල හොද දේශපාලන හා සමාජීය වැටහීමක් ගැබ්ව තිබේ. උනවහන්සේගේ සැගවුන අරුත් තුල යම්කිසි වාමාන්ශික මතවාදයක්ද මාගේ දැනුමේ හැටියට ඉස්මතු වේ එය මටත් ඔබටත් පොදු වන්නේ නැත එය මගේ හැගීමයි. එමෙන්ම බෞද්ධ දර්ශනයේ යම් යම් තැන්ද හිමියන් විසින් නියමාකාරයෙන් ගලපා යම් යම් ස්ථාන වලට යොදා ඇති අපූර්වත්වයද ප්‍රශංසනීයය. එමෙන්ඔම නූතන වැඩවස්බම්ගේ සමාජ ක්‍රමය ගැන කතා රසයට බාධා නොවන අන්දමින් විග්‍රහ කර ඇති ආකාරයද ප්‍රශංසනීයය. කතා රසයට බාදා නොවන අයුරින් කෙටියෙන් කතාවේ යම් යම් තැන් මම පහතින් උපුටා දක්වමි එයින් ඔබේ කුතුහලය තවත් වැඩි වන බව මාහට දිවුරා කිව හැක.
